SPELEND LEREN IN GHANA

Het middaglicht weerkaatst op de felgele muren van een klaslokaal in het noorden van Ghana.

Rebecca, de lerares van groep 5, roept haar klas bij elkaar en legt het onderwerp van de natuurkundeles van vandaag uit: mengsels en oplossingen. Ze begint de les met een spel dat ‘concentratie’ heet. Eerst geeft ze elke leerling een nieuwe naam: Zout, Suiker, Thee, enzovoort. Dan zegt ze tegen de leerlingen: “Iedereen moet luisteren naar zijn of haar naam, en als je die hoort, moet je hem hardop herhalen en dan de naam van een andere leerling roepen zonder het ritme te verliezen.”

Ze klapt twee keer in haar handen, slaat twee keer op haar knieën en nodigt de klas uit om het ritme te volgen. Dan roept ze: “We spelen “concentratie”, hou het ritme vast als je kunt! Thee, thee! Zout, zout!

Een van de leerlingen begint de beat: ‘Zout, zout!’ Suiker, suiker!”

De jongen die de naam Suiker heeft gekregen, twijfelt. “Suiker, suiker ... ummm?” Iedereen lacht. Ze nemen de namen door en pakken het ritme weer op.

Spelenderwijs onderwijs verbeteren

Kinderen leren door te spelen. Studies tonen aan dat spelend leren een positieve impact heeft op leerresultaten en kinderen helpt om algehele vaardigheden en een levenslange liefde voor leren te ontwikkelen.

Voor Rebecca was het een grote verandering om speelse methoden in haar lessen te gebruiken. Het helpt haar om de aandacht van de leerlingen te trekken en vast te houden, zorgt ervoor dat iedereen gelijkwaardig kan meedoen, maakt moeilijke onderwerpen zoals natuurkunde leuker en helpt leerlingen om de leerstof beter te onthouden.

In 2019 lanceerde het Ghanese ministerie van Onderwijs het Ghana Accountability for Learning Outcomes Project (GALOP), dat als doel heeft het onderwijs in Ghana te verbeteren als antwoord op de kwaliteit van het onderwijs. Een deel van de inspanning bestaat uit het loslaten van de traditionele manier van lesgeven die focust op onthouden en volgen van regels, terwijl speelse en creatieve lesmethoden worden toegevoegd aan de lessen en het lesprogramma.

“Door spelend te leren, kunnen kinderen zich echt met elkaar bezighouden,” zegt Charles Odoom, directeur gemeentelijk onderwijs bij Ghana Education Service. “Door dit te doen, kunnen ze kernvaardigheden en competenties ontwikkelen, zoals kritisch denken, problemen oplossen en samen communiceren. Ik denk dat Ghana niet zonder kan.”

Basis leggen voor het hele land

In 2020 ging Right To Play een partnerschap aan met het Ministerie van Onderwijs en andere partijen om Partners in Play (P3) te lanceren, een nationaal project gericht op het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs in klaslokalen in het hele land en het verrijken van de onderwijservaring voor meer dan drie miljoen leerlingen in de leeftijd van vier tot twaalf jaar.

In dit project, dat wordt ondersteund door de LEGO Foundation, werkt Right To Play samen met belanghebbenden in het hele onderwijssysteem om veilige en inclusieve leeromgevingen te creëren waar kinderen zich kunnen ontwikkelen.

In samenwerking met de National Council for Curriculum and Assessment, de National Teaching Council, de Ghana Education Service, de University of Winneba en de Colleges of Education zorgen we ervoor dat het lesprogramma op school speelse benaderingen bevat om kinderen te helpen hun leerdoelen te bereiken, daarnaast geven we leerkrachten de training en kennis die ze nodig hebben om dit toe te passen.

Deze veelzijdige aanpak versterkt het algehele onderwijssysteem en creëert meer kansen voor leerlingen in het hele land om zich te ontwikkelen. In juni 2024 hebben we via het project meer dan 2.000 scholen in 55 districten ondersteund en meer dan 16.000 leraren opgeleid. Er wordt onderzocht of deze aanpak zal worden ingevoerd in meerdere regio’s in het land, waardoor meer leerlingen toegang krijgen tot kwaliteitsonderwijs.

“Spelend leren is iets wat alle scholen nodig hebben om kinderen te helpen met het leren van alle vaardigheden die ze nodig hebben om niet alleen het basisonderwijs af te ronden, maar ook toegang te krijgen tot hoger onderwijs.” zegt Josephine Mukakalisa, Country Director, Right To Play Ghana.

Leerkrachten opleiden om kinderen beter te ondersteunen

Veel van de meer dan 16.000 leerkrachten die via het P3-programma zijn opgeleid, geven les in overvolle klaslokalen met meer dan 70 leerlingen per klas. Het kan moeilijk zijn om leerlingen betrokken te houden: leerkrachten zijn vaak overbelast en gebruiken lesmethoden die gericht zijn op herhalingen - benaderingen die de leerlingen ontmoedigen om deel te nemen aan de lessen.

Voordat leraren spel in hun lessen gebruikten, volgden ze vooral een methode waarbij kinderen stil moesten zitten, aantekeningen maakten en alles uit het hoofd moesten leren voor toetsen. Om grote, drukke klassen onder controle te houden, gaven leraren vaak lijfstraffen als er niet werd geluisterd. Maar met de komst van meer interactieve lessen en positieve manieren om de klas te leiden, komen kinderen nu met plezier naar school en kunnen ze vrij ontdekken en leren.

‘’Door de introductie van de spelend-leren methode is mijn werk veel makkelijker geworden en is mijn zelfvertrouwen gegroeid.’’ zegt Sarah, een leerkracht uit de 4e klas in de Volta Regio.

Uit een tussentijdse evaluatie van het project bleek dat leerkrachten die de training hadden gevolgd beter in staat waren om hun aanpak aan te passen aan de behoeften van de leerlingen. De leerkrachten gebruikten ook minder vaak lijfstraffen of andere benaderingen die een negatieve invloed hebben op de leeromgeving van kinderen.

"Ik ben altijd blij als ik naar de les ga, omdat ik weet dat kinderen al spelend gaan leren en actief meedoen. Het maakt me gelukkig om te zien hoe ze uit hun schulp kruipen, minder verlegen zijn, samenwerken en spelenderwijs leren," zegt Sarah.

Vriendelijke en boeiende leeromgevingen voor kinderen creëren

Leerlingen hebben een grote verandering gezien in hun leeromgeving sinds er spelen is toegevoegd. Leerkrachten gebruiken beweging, liedjes en spelletjes in de lessen, waardoor leren leuker en boeiender wordt, leerlingen zich beter kunnen concentreren en klaslokalen inclusievere plekken worden waar alle leerlingen, inclusief meisjes en kinderen met een handicap, zich op hun gemak voelen. Leerlingen krijgen meer kansen om in groepen te werken, problemen op te lossen en samen met andere leerlingen te leren, waardoor vaardigheden als samenwerking en communicatie worden ontwikkeld.

Rachel, een leerlinge uit groep 4 in Greater Accra, zegt: “Voordat we spelletjes in de klas hadden, wilde ik eerst niet naar school komen. Maar nu kom ik juist naar school omdat de leraren spelletjes gebruiken om ons te helpen leren.”

Een jaar na de invoering van het programma daalde het aantal groep 2-leerlingen die geen enkel woord konden lezen met 20% – van 96% aan het begin van het project naar 76% na een jaar.

"Spelen heeft de lees- en rekenvaardigheden van mijn leerlingen sterk verbeterd," zegt Thomas, een hoofdonderwijzer in de Volta-regio. "Met woordkaarten en spelletjes leren de leerlingen nu woorden goed uitspreken en vinden ze creatieve oplossingen voor wiskundige problemen."

Meer manieren waarop we het onderwijs in Ghana stimuleren

Het Partners in Play (P3) programma is mogelijk dankzij de steun van de LEGO Foundation. P3 is sinds 2020 actief in Ghana en heeft als doel de kwaliteit van het onderwijs voor kinderen van de kleuterschool tot de zesde klas te verbeteren.