Hoe Hakizimana pesten en eenzaamheid overwint

Een groep kinderen staat in een cirkel in een veld. Eén kind, de ‘Geheime Leider’, zwaait zijn armen rond als tentakels van een octopus. De andere kinderen kijken stiekem en doen de beweging na, maar niet te opvallend, zodat de detective, een jongen genaamd Hakizimana, niet kan zien wie het begon.

Hakizimana leunt op zijn krukken en kijkt naar de andere kinderen in de cirkel. Hij kijkt naar één jongen die snel wegkijkt. Hakizimana komt dichterbij en kijkt goed naar hem, totdat de jongen begint te giechelen. Hakizimana wijst en roept: “Hij is het!” De anderen beginnen te lachen. Hakizimana heeft het spel gewonnen.

Hakizimana voelde zich vroeger niet op zijn gemak bij andere kinderen. Door zijn handicap kon hij zijn benen niet goed gebruiken, dat leidde tot pesterijen en het gevoel dat hij er niet bij hoorde. Maar met hulp van coaches die werken met kinderen in het Nyarugusu vluchtelingenkamp in Tanzania, bouwt hij nu een band op met andere kinderen. Hij laat nu zien wat hij allemaal kan.

In zijn korte leven heeft de veertienjarige Hakizimana veel meegemaakt. Hij is geboren in Burundi en was nog maar een paar jaar oud toen zijn familie naar Tanzania vluchtte.

“We zijn al heel lang vluchtelingen,” zegt Hakizimana's grootmoeder Habonimana. “We kwamen voor het eerst naar Tanzania in 1996, na de oorlog, en verbleven in het Nduta vluchtelingenkamp tot 2008, toen de meeste vluchtelingen terugkeerden naar Burundi. We hebben zeven jaar in Burundi gewoond en kwamen in 2015 terug na de verkiezingscrisis.”

Habonimana verloor vijf van haar tien kinderen door het conflict. De overlevenden, waaronder de moeder van Hakizimana, gingen met haar mee naar vluchtelingenkampen in Tanzania. Terwijl de familie in het kamp een nieuw leven probeerde op te bouwen, sloeg in 2017 opnieuw het noodlot toe.

Hakizimana, altijd een gezond kind, ging na school zwemmen in de rivier met zijn klasgenootjes – een dagelijks ritueel waar de kinderen naar uitkeken. Maar toen hij die dag thuiskwam, was er iets anders aan de hand.

"Hij gaf aan veel pijn te hebben in zijn rug. We brachten hem naar het ziekenhuis, maar helaas zagen ze niet dat een ziekte zich verspreidde," vertelt Habonimana. "Hij bleef pijn houden en naarmate de dagen verstreken, raakte zijn lichaam steeds meer verlamd. Na een tijdje kon hij helemaal niet meer opstaan."

Artsen ontdekten uiteindelijk dat de infectie werd veroorzaakt door een wateroverdraagbaar virus. Gelukkig konden ze deze stoppen, maar de schade was al aangericht: één van Hakizimana’s benen zou nooit meer herstellen, en hij zou de rest van zijn leven krukken nodig hebben om zich te verplaatsen.

Het leven in Nyarugusu is zwaar, vooral voor mensen met een handicap. Er is weinig toegang tot medische zorg, hulpmiddelen en andere voorzieningen. Kinderen moeten vaak lange afstanden lopen om naar school te gaan. Op school zijn er geen toegankelijke faciliteiten, waardoor klaslokalen en toiletten moeilijk bereikbaar zijn voor kinderen met een handicap. Er is ook een sociaal probleem: veel mensen beschouwen kinderen met een handicap als iets om zich voor te schamen. Na zijn ziekte vond Hakizimana het lastig om te begrijpen waarom hij nu anders werd behandeld vanwege zijn beperking. Zijn beste vrienden steunden hem, maar andere kinderen begonnen hem te pesten. Hij werd bang dat ze hem pijn zouden doen en werd depressief. Zijn familie maakte zich zorgen over zijn lage zelfvertrouwen en hoe dit zijn schoolprestaties beïnvloedde.

In 2020 begonnen de door Right To Play getrainde coaches twee keer per week spelend-leren sessies te geven in een gemeenschapscentrum dicht bij Hakizimana's huis. Deze sessies waren toegankelijk voor elk kind dat wilde, maar de coaches moedigden kinderen met een handicap specifiek aan om mee te doen, zodat ze een veilige plek konden creëren waar alle kinderen welkom zijn, of ze nu een handicap hebben of niet.

Hakizimana's buurman hoorde over de sessies en moedigde hem aan om mee te doen.

Tijdens de spelend-leren sessies passen de coaches de spellen aan zodat kinderen met een handicap volledig mee kunnen doen. Ze moedigen andere kinderen aan om hen te verwelkomen en aan te moedigen. De spellen helpen kinderen belangrijke vaardigheden te leren. In "Geheime Leider" leren ze bijvoorbeeld over leiderschap en samenwerken. In een ander spel, "Wie is jouw held", tekenen de kinderen een held uit hun buurt na en denken ze na over hoe zij op hun held lijken. Dit geeft hen meer zelfvertrouwen. In "Hongerige spin" leren de kinderen samen te werken en slimme keuzes te maken om veilige plekjes te maken, zodat ze niet door de "spin" gevangen worden. Dit spel herinnert hen eraan dat ze zelf keuzes kunnen maken over wat hen een veilig gevoel geeft en dat ze anderen kunnen vinden die hen kunnen helpen veilig te blijven.

Uiteindelijk werd Hakizimana een Junior Leader. Hij helpt de sessies te begeleiden en ondersteunt andere kinderen bij het ontwikkelen van belangrijke levensvaardigheden.

Door zijn toegenomen zelfvertrouwen en verbeterde relaties met zijn klasgenootjes, mist hij niet langer school. Hij krijgt nog steeds te maken met negatieve reacties door zijn handicap, maar zijn zelfvertrouwen helpt hem om hiermee om te gaan. Nu doet hij graag mee in de klas en wil hij een voorbeeld zijn voor andere kinderen die zich verlegen of buitengesloten voelen vanwege hun handicap.

Met zijn grotere zelfvertrouwen en betere vriendschappen met klasgenoten mist hij geen school meer. Hoewel hij nog steeds negatieve reacties krijgt door zijn handicap, helpt zijn zelfvertrouwen hem om hiermee om te gaan. Nu doet hij graag mee in de klas en wil hij een voorbeeld zijn voor andere kinderen die zich verlegen of buitengesloten voelen door hun handicap.

"Voordat ik naar het buurthuis ging, was ik bang om met andere kinderen te spelen en te praten. Ik was ook bang om naar school te gaan omdat ik me anders voelde dan de anderen. Maar nu ben ik een leider en weet ik hoe ik moet leidinggeven en spelletjes spelen," zegt Hakizimana.

Hakizimana's betere schoolprestaties hebben hem zelfvertrouwen gegeven om in de toekomst doelen te stellen. Hij wil graag andere kinderen met een handicap steunen.

"Mijn doel is om het goed te doen in de klas, zodat ik kan slagen voor de universiteit. Ik wil dokter worden om mijn opa en oma te helpen, zij hebben oogproblemen. Als ik werk heb, wil ik mijn jongere broertjes en zusjes helpen, maar ook andere kinderen zoals ik met een handicap," zegt Hakizimana.

‘My Education, My Future’, is een programma dat zich richt op het verbeteren van de toegang tot en de kwaliteit van onderwijs voor basisschoolkinderen, vooral meisjes, die zijn getroffen door de Burundese vluchtelingencrisis. Het programma is sinds 2020 actief in Tanzania en Burundi en wordt ondersteund door de Canadese overheid via Global Affairs Canada.