Lerares Larissa helpt vluchtelingenkinderen obstakels overwinnen

In het Nduta vluchtelingenkamp in het noorden van Tanzania zit een groep leerlingen verwachtingsvol aan hun bureau. Plotseling stroomt er een golf van energie door de kinderen als hun lerares Larissa een lied begint te zingen en de leerlingen van groep 4 mee beginnen te doen. De les is begonnen.

Larissa leidt de kinderen één voor één van hun bureaus naar een zitplaats op grote grasmatten. De les van vandaag is gericht op woordenschat. De leerlingen zwaaien enthousiast met hun handen in de lucht en proberen Larissa's vragen eerder te beantwoorden dan hun klasgenootjes.

Larissa komt uit Burundi, maar ze woont al acht jaar in het vluchtelingenkamp Nduta. Eerder vond ze niet veel voldoening in haar baan als lerares en had ze moeite om motivatie te vinden voor het maken van lesplannen. Door haar beperkte kennis en verouderde lesprogramma’s kon ze niet voldoen aan de behoeften van haar leerlingen. Hierdoor voelde ze zich ongeschikt en was ze vaak gefrustreerd. Haar leerlingen hadden moeite om de lessen bij te houden en eenvoudige concepten te begrijpen, ze haalden slechte cijfers of haalden zelfs vakken niet.

“Als leerkracht word ik hier in het kamp met veel uitdagingen geconfronteerd. Vooral als ik les wil geven. Ik heb dan niet genoeg materiaal zoals schoolboeken en andere materialen voor activiteiten om de leerlingen de lessen beter te laten begrijpen,” deelt Larissa.

Maar sinds ze de Right To Play-lerarentraining heeft gevolgd, is Larissa's liefde voor lesgeven weer teruggekomen. Nu gebruikt ze haar passie om leerlingen te inspireren om te leren door middel van spelenderwijs lesgeven.

Vluchten en de gevolgen ervan

Meer dan 72.000 Burundese vluchtelingen wonen in Nduta, een vluchtelingenkamp op 45 minuten rijden van de grens tussen Burundi en Tanzania. In 2015 werd hun thuisland opgeschrikt door een golf van politieke instabiliteit en conflicten, waardoor meer dan 400.000 Burundezen op de vlucht sloegen. Na de regeringswissel in 2020 is het conflict afgenomen en hebben veel vluchtelingen ervoor gekozen om de kampen te verlaten en naar huis terug te keren. Maar anderen aarzelen om te vertrekken omdat ze bang zijn dat het conflict opnieuw oplaait. Anderen zijn niet zeker van de werkgelegenheid die hen thuis te wachten staat en vrezen dat ze niet in staat zullen zijn om voor hun gezin te zorgen.

De UNHCR schat dat meer dan 25 procent van de kinderen in Nduta tussen 6 en 14 jaar oud niet naar school gaat. Van de kinderen die wel naar school gaan zijn er 1 op de 3 meisjes. Veel meisjes verzuimen omdat ze mee moeten helpen in het huishouden. Zelfs als leerlingen wel hun middelbare school afmaken, hebben de meesten niet de middelen om door te gaan naar een vervolgopleiding. Dit draagt bij aan een negatieve kijk op het belang van onderwijs, vooral voor meisjes en kinderen met een handicap.

“Ouders willen niet dat hun kinderen naar school gaan. Ze vinden dat het onderwijs in het kamp Nduta tijdverspilling is, en hebben liever dat hun kinderen tuinen verbouwen of brandhout zoeken.” zegt Larissa.

De problemen waar Larissa mee te maken heeft, zijn niet uniek voor leraren in het gebied. Veel van de scholen in het kamp hebben niet genoeg klaslokalen en veel bestaande klaslokalen verkeren in vervallen staat. Sommige leraren vertrouwen nog op lijfstraffen als vorm van discipline en klassenmanagement, waardoor kinderen bang worden om fouten te maken of met hun leraar in gesprek te gaan.

Leraren krijgen weinig tot geen professionele training, waardoor ze hun lessen moeilijk kunnen aanpassen aan de verschillende leerbehoeften van de leerlingen in hun klas. Veel leerlingen die van school naar school zijn gegaan vanwege ontheemding, hebben een achterstand opgelopen in basisvaardigheden zoals tellen en lezen.

Meer plezier en betrokken leerlingen

In 2020 lanceerde Right To Play het programma My Education, My Future, dat het doel heeft de toegang tot kwaliteitsonderwijs te verbeteren voor kinderen in de basisschoolleeftijd, met name meisjes, die getroffen zijn door de Burundese vluchtelingencrisis. Via het programma hebben Larissa en meer dan 150 andere leerkrachten in de loop van 18 maanden deelgenomen aan trainingen die hen helpen om veilige, boeiende en inclusieve leeromgevingen voor leerlingen te creëren met behulp van de spelend-leren methode. Tijdens deze trainingen leren leerkrachten hoe ze leerlingen kunnen ondersteunen bij het ontwikkelen van levensvaardigheden zoals zelfvertrouwen en probleemoplossing.

Daarnaast leren leerkrachten vaardigheden om genderevenwicht te bevorderen, door interactie tussen jongens en meisjes te bevorderen en daarmee de barrieres tussen de kinderen te doen verdwijnen. Medewerkers van Right To Play bieden regelmatige check-ins in de klas om leerkrachten te helpen deze nieuwe aanpak te implementeren.

Voordat ze de spelend-leren methode in haar klas ging gebruiken, bleef Larissa soms thuis van school omdat ze zich ongemotiveerd en zinloos voelde. De kinderen hadden het niet naar hun zin en zij ook niet.

Maar toen ze begon toe te passen wat ze in de training had geleerd, merkte Larissa veranderingen. De leerlingen werden actiever betrokken bij de lessen. Ze hoefde minder hard te werken om hun aandacht vast te houden en er waren minder gedragsproblemen. Larissa's vertrouwen in haar lesvaardigheden begon te groeien en de scores van de leerlingen begonnen te verbeteren. Veel kinderen die van school waren gegaan, begonnen weer terug te komen toen ze hoorden hoeveel plezier hun leeftijdsgenootjes in de klas hadden.

“Vroeger was ik nerveus voor sommige lessen, maar nu kan ik elke les met vertrouwen geven,” zegt Larissa. “De kinderen zijn erg vrolijk en leergierig in de klas. Hun prestaties en aanwezigheid zijn verbeterd sinds ik speelse methodes gebruik in mijn lessen. Mijn band met mijn leerlingen is sterker, omdat ik altijd spelletjes met ze speel en les geef door ze te betrekken. Nu voelen ze zich op hun gemak om vragen te stellen en te beantwoorden.”

Uit een tussentijds onderzoek naar de impact van My Education, My Future bleek dat het programma bijdraagt aan betere leesscores voor kinderen in de vluchtelingengemeenschappen in Tanzania. Na twee jaar van het programma had 51% van de kinderen een minimumnorm voor leesvaardigheid bereikt, tegenover 13% aan het begin.

Door het zien van deze resultaten is Larissa een gepassioneerd voorstander geworden van het gebruik van de spelend-leren methode om het leren van kinderen te ondersteunen. Ze maakt regelmatig contact met andere leerkrachten en moedigt hen aan en coacht hen over hoe ze de aanpak in hun eigen klas kunnen toepassen. En daar gaat ze mee door!

Het My Education, My Future-project is sinds 2020 actief in Tanzania en Burundi. Het wordt uitgevoerd in samenwerking met de the Norwegian Refuge Council en mogelijk gemaakt door de steun van de Canadese overheid via Global Affairs Canada.